Nếu bạn đang có hứng thú muốn thử chơi vinyl nhưng chưa bao giờ sử dụng 1 chiếc turntable, quá trình tìm hiểu có thể sẽ khá phức tạp và làm bạn cảm thấy rối rắm. Bài viết sau đây hy vọng sẽ mang đến cho anh em những hiểu biết đơn giản, giải quyết vấn đề đầu tiên là mua mâm và chọn đĩa.
- Sao cái đĩa tròn đó lại phát ra nhạc?
- Vinyl có thể thu âm stereo không?
- Làm thế nào để qua bài (skip track) khi nghe vinyl?
- Để ngưng đĩa đúng cách, bạn làm theo các bước sau:
- Âm lượng quá nhỏ?
- Turntable belt-drive và direct-drive khác nhau những gì?
- Turntable giá càng đắt thì liệu có nghe hay hơn?
- Đĩa EP và LP khác nhau những gì?
- Lựa chọn tốc độ RPM nào là tốt nhất?
- Một số mẫu turntable phù hợp cho người mới chơi vinyl
- Mua hàng bãi của Nhật có tốt không?
Sao cái đĩa tròn đó lại phát ra nhạc?
Vinyl là định dạng âm thanh analog và có rất nhiều khác biệt so với nhạc số (digital). Âm thanh mà chúng ta nghe được chính là dạng sóng được tạo ra bởi những rung động. Khi chơi đĩa vinyl, các rung động này được tạo ra khi kim stylus dò trên rãnh đĩa, sau đó được truyền tải đến loa để tạo ra âm thanh mà chúng ta nghe được.
Ưu điểm của vinyl, đầu tiên nó là một định dạng vật lý, anh em cầm đĩa trên tay và nhìn vào rảnh đĩa được khắc trên đó, ta sẽ thấy được hình dáng của âm thanh. Còn về chất lượng âm thanh thì mình tùy vào combo và cách anh em cân chỉnh.
Thêm vào đó, những chiếc đĩa vinyl còn có cover đẹp mắt, có thể được trưng bày trên kệ đĩa của bạn để làm tăng tính thẩm mỹ cho phòng khách hay phòng làm việc.
Vinyl tuy nhiên cũng có những điểm yếu của riêng nó. Một trong những điều mà nhiều người lo ngại nhất chính là việc nó sẽ bị hao mòn theo thời gian. Chiếc đĩa của bạn sau 1 thời gian sử dụng sẽ bắt đầu bị trầy xước, rãnh đĩa bị mòn hay thân đĩa bị cong vì 1 số lý do nào đó. Bụi bẩn cũng có thể bám lên mặt đĩa và làm ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh khi nghe, và điều này xảy ra ở cả những chiếc đĩa mới lẫn cũ.
Tiếp theo là việc chơi vinyl sẽ tốn kém hơn là mua nhạc số. Những chiếc đĩa vinyl cũ, nghe tốt cũng cỡ 400k-600k. Đây nói chung là khuyết điểm nhưng cũng là ưu điểm, vì nếu bạn giữ đĩa kỹ lưỡng 1 chút thì hoàn toàn có thể bán lại, thậm chí bán được giá hơn nếu đó là bản thu hiếm.
Nhiều người cũng cảm thấy phân vân có nên chơi vinyl hay không do những chiếc đĩa có kích thước khá cồng kềnh, gây bất tiện trong trường hợp bạn cần di chuyển đi nơi khác, hay đơn giản chỉ là dọn dẹp nhà cửa. Một lưu ý nhỏ rằng khi xếp đĩa, anh em nên xếp chúng đứng lên thành dãy hàng ngang chứ đừng chồng chất đĩa lên nhau vì có thể làm cong đĩa.
Nhìn chung bạn không cần phải lựa chọn giữa 2 “thái cực” là chơi vinyl HOẶC chơi nhạc số. Hầu hết người yêu nhạc và thích nghe âm thanh hay đều kết hợp chúng với nhau để có được sự cân bằng tốt nhất trong từng trường hợp sử dụng. Vinyl sẽ thật tuyệt vời khi bạn nhâm nhi cafe và ngồi tựa lưng nghe nhạc trên sofa, bù lại nhạc số sẽ tiện lợi hơn khi đi du lịch, công tác hay đi dã ngoại. Như mình ở nhà nghe dàn bằng vinyl nhưng đi công tác thì lại vác theo con Momentum Wireless là đủ ?
Vinyl có thể thu âm stereo không?
Có. Kim stylus khi dò trên rãnh đĩa sẽ di chuyển lên-xuống và rãnh đĩa (được thu âm stereo) sẽ đẩy kim qua lại giữa mép trái và mép phải của rãnh. Mép trái của rãnh đĩa sẽ truyền thông tin đến loa trái và mép phải của rãnh đĩa sẽ truyền thông tin đến loa phải.
Để có thể bắt đầu chơi đĩa vinyl, bạn sẽ cần đến thiết lập gồm: 1 chiếc turntable, amplifier, loa (hay tai nghe) và 1 bản thu vinyl. Các thao tác cơ bản lần lượt là:
· Để đĩa lên mâm xoay
· Đặt tonearm sao cho kim stylus nằm ở vị trí rìa đĩa (đừng ấn kim stylus xuống vội)
· Nhấn cần cueing-lever (nằm cạnh tonearm) để nó tự động hạ kim stylus xuống vị trí thích hợp
· Bật mâm và bắt đầu nghe
Tuy nhiên nếu lần đầu làm các thao tác này mà vẫn chưa nghe được nhạc, bạn có thể kiểm tra lại các bước như sau:
· Kiểm tra xem đã mở amplifier chưa? Mở loa chưa?
· Bạn đã tháo lớp bọc bảo vệ đầu kim stylus chưa? Nếu chưa mở nắp mà hạ kim thì khả năng trầy đĩa là chắc chắn xảy ra, anh em cần phải kiểm tra kỹ bước này nhé.
· Kiểm tra lại dây cắm từ turntable đến loa
Trong trường hợp bạn sử dụng receiver không có input phono, bạn sẽ cần phải sắm thêm một phono preamplifier rời.
Làm thế nào để qua bài (skip track) khi nghe vinyl?
Trên mặt đĩa vinyl sẽ có các điểm được đánh dấu để biểu thị vị trí bắt đầu mỗi track. Bạn chỉ cần đặt kim stylus lên đó để nghe. Lấy ví dụ khi muốn nghe track 3 bạn sẽ cần đặt kim stylus lên điểm đánh dấu thứ 2 (vì bài 1 bắt đầu từ rìa ngoài của đĩa).
Để ngưng đĩa đúng cách, bạn làm theo các bước sau:
· Dùng cần cueing-lever để nâng tonearm lên, sau đó đưa tonearm về vị trí ban đầu
· Tắt turntable và đợi cho mâm đĩa ngừng xoay hẳn
· Lấy đĩa ra bằng cách nhẹ nhàng nâng từ rìa đĩa, tránh đụng tay vào mặt đĩa
· Cất đĩa nhẹ nhàng vào vỏ đĩa, đừng “nhồi nhét” có thể làm rách bìa đĩa (hoặc cong đĩa)
· Đóng nắp chống bụi cho mâm và đeo lại miếng bảo vệ đầu kim stylus (nếu có)
Âm lượng quá nhỏ?
Nguyên nhân là do các rung động thu được khi kim stylus dò trên rãnh đĩa quá nhỏ nên âm thanh mà nó tạo ra cũng không lớn. Để giải quyết điều này, chúng ta sẽ cần đến 1 chiếc phonostage. Đa số những chiếc turntable dưới 10tr hiện nay luôn được tích hợp phonostage (còn gọi là preamp) để bạn chỉ việc cắm vào loa active (loại loa có amplifier tích hợp bên trong như Audioengine) và nghe, hoặc bạn cũng có thể sử dụng loa công suất (power speaker) có riêng mạch phono của nó để nghe nhạc trực tiếp với chiếc turntable.
Một cách khác nữa là đầu tư thêm 1 chiếc phonostage rời để khuếch đại tín hiệu âm thanh đến loa. Cách này tuy rườm rà hơn 1 chút nhưng cho chất lượng âm thanh cao nhất, cũng như cho phép bạn nâng cấp (thay amplifier) khi có nhu cầu, không cần phải mua 1 chiếc turntable khác hay loa mới. Mình sẽ viết về phonostage sau.
Turntable belt-drive và direct-drive khác nhau những gì?
Turntable belt-drive, như tên gọi của nó, sẽ sử dụng dây cu-roa để xoay mâm, trong khi turntable direct-drive gắn trực tiếp với motor để xoay mâm. Các DJ thường sử dụng turntable direct-drive do nó đạt tốc độ xoay mâm tiêu chuẩn nhanh hơn, trong khi giới audiophile thì thích turntable belt-drive do phần dây cu-roa có khả năng hấp thụ các chấn động, từ đó giúp cải thiện chất âm.
Turntable direct-drive cũng cho phép thay đổi tốc độ mâm xoay chỉ bằng 1 nút bấm, trong khi với turntable belt-drive thì ta phải tự điều chỉnh dây cu-roa.
Turntable giá càng đắt thì liệu có nghe hay hơn?
Điều này dĩ nhiên là đúng, nhưng còn tùy trường hợp. Nếu bạn chịu đầu tư tiền bạc (để mua đồ xịn) và cả thời gian, công sức (để tìm hiểu và học cách phối ghép hệ thống cho phù hợp), kết quả sẽ rất xứng đáng với những gì bạn bỏ ra.
Các kiến thức quan trọng nhất gồm cách căn chỉnh tonearm, lựa chọn cartridge/stylus, giảm rung, cải thiện tốc độ và độ chính xác của mâm xoay, giảm tiếng ồn từ motor… Ở đây câu “tiền nào của nấy” cũng rất đúng.
Đĩa EP và LP khác nhau những gì?
Đĩa LP, viết tắt từ Long Play, để chỉ các full-album có thời lượng nghe dài từ 35 ~ 45 phút (10 ~ 12 bài). Đĩa EP, viết tắt của Extended Play, là các album ngắn chứa khoảng 5 ~ 6 bài hát (1 dạng mini-album). Cuối cùng là đĩa Single với chỉ 1 bài, hoặc 1 bài chủ đề album và 1 ~ 2 bài B-side.
Lựa chọn tốc độ RPM nào là tốt nhất?
Tốc độ RPM (số vòng mỗi phút) nào cũng được và bạn không cần quá quan tâm đến vấn đề này. Đa phần các bản thu đều có tốc độ 33-RPM, hoặc 45-RPM với chất lượng cao hơn chút đỉnh. Nói dễ hiểu hơn, với cùng 1 kích thước đĩa, cùng 1 bản thu và cùng 1 hãng đĩa, đĩa 33-RPM sẽ cho thời lượng nghe dài hơn đĩa 45-RPM, nhưng 45-RPM sẽ cho chất âm hay hơn (do truyền tải được nhiều thông tin âm thanh hơn).
Một số mẫu turntable phù hợp cho người mới chơi vinyl
Đầu tiên có thể nhắc đến Audio Technica AT-LP60 với giá chỉ từ $99 hoặc Project Essential, Primary. Các turntable này là khởi đầu hoàn hảo với kinh phí bỏ ra thấp.
Nhích lên tầm giá 10tr thì có AudioTechnica AT-LP40WN hay AT-LP120USB, cả hai đều là 2 mâm vinyl rất tốt trong tầm 10tr, cho phép anh em vừa tìm hiểu, vừa chơi và thử nghiệm một số điều cơ bản như thay kim, chỉnh anti-skating.
Cao hơn hoặc muốn end-game về mâm, chúng ta có AT-LP7 hoặc Project X1, Project Debut Carbon với nhiều cải tiến, tối ưu hóa ở cần, mâm, và motor.
Lưu ý rằng Pro-Ject Debut Carbon và X1 sẽ không có phonostage tích hợp nên phải mua rời, mình thấy trong tầm 2tr-4tr có các phonostage của Project như Phonobox E và Phonobo, chất lượng tốt và ổn định.
Mua hàng bãi của Nhật có tốt không?
Mình thấy anh em hay chọn hàng bãi của Nhật, các mâm này không phải không tốt nhưng đòi hỏi anh em phải biết kiểm tra nào là bearing, cần, kim, platter có cân bằng hay không, những mâm cũ thường bị quăng quật khá nhiều nên chuyện trục xoay platter hay bearing của cần/mâm bị mòn, va đập là chuyện không thể tránh khỏi. Việc kiểm tra chất lượng cho chính xác để xuống tiền cũng nhiêu khê.
Các hậu quả của việc không kiểm tra kỹ thiết bị sẽ kéo theo các hiện tượng như hư kim, mòn đĩa nhanh, nhưng thường anh em hay chủ quan cho không thấy được hậu quả của nó một cách tức thì. Nên nhớ là càng chơi vinyl, kho đĩa của anh em sẽ càng nhiều, đồng nghĩa với việc đổ tiền vào không ít. Một bản thu quý quay 3 4 lần thì đã nghe lạo xạo, bể tiếng thì anh em có xót không?
Thanks bài viết chất lượng từ AudioPsycho- Tinh Tế
Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo thêm những mẫu mâm than sẵn có tại: https://districtm.vn/mam-dia-than
